Muzeum Zetora

Dodano dnia: 16/07/2006

Przejeżdżając przez południowo-wschodnie Czechy warto skierować się do Brna. Miasta będącego kolebką przemysłu maszynowego tego kraju. Tu też znajduje się znany producent traktorów Zetor. Na terenie tych zakładów znajduje się niewielka wystawa historycznych ciągników marki Zetor. Niestety zwiedzanie fabryki nie jest możliwe dla indywidualnych osób. Dlatego mając okazję tam być, chciałbym opisać tą małą wystawkę.

Kolekcję ciągników otwiera jednocylindrowy Zetor 15 . W naszym kraju traktor ten jest zupełnie nie znany. Wbrew niektórym opiniom powstał on później od Zetora 25. Prototyp Z15 został ukończony w 1947 roku, a w 1948 rozpoczęto jego produkcję seryjną. Ciągnik posiadał silnik jednocylindrowy o średnicy cylindra 120mm i skoku 140mm. Konstrukcyjnie Zetor 15 przypominał niemieckie wyroby z tego okresu takie jak Deutz 11PS, Primus U11, Lanz Bauern 14 PS itp. Możliwe, że były one pewnym punktem wyjścia dla konstrukcji Z15. Podobnie jak w niemieckich popularnych ciągnikach zastosowano tu pięcio-biegową skrzynie przekładniową, przypominającą zespół przeniesienia napędu firmy ZF typu A15 – stosowany wówczas w większej części małych ciągników. W 1949 na potrzeby szybko rozwijającej się produkcji Zetora 25, przerwano wytwarzanie modelu Z15. Łącznie powstało 2215 sztuk tego ciągnika i jest on dziś dość mocno poszukiwanym obiektem kolekcjonerskim. Jednak w 1955 roku rozwiązania 5-biegowej skrzyni Zetora 15 zastosowano w 4-cylindrowym ciągniku Zetor 35 Super. Którego silnik był właściwie 4-tłokową wersją jednostki napędowej Zetora 25. Zetor 35 nie był dostarczany do Polski , dopiero w 1960 roku przygotowano ciągnik Zetor 50

Super ze znacznie zmodernizowanym silnikiem i zmianami w skrzyni biegów. Ten właśnie ciągnik znajduje się w przyzakładowym muzeum i jest jednym z bardziej znanych dawnych modeli ciągników marki Zetor. Silnik „Supra 50” dawał moc 50 KM i w owym czasie stosowano te traktory do cięższych prac polowych oraz leśnych po zainstalowaniu wciągarki napędzanej wałkiem odbioru mocy. W Czechosłowacji pracowały też ciężkie odmiany gąsienicowe zwane „Super P” . Przedstawiony w muzeum ciągnik pomalowany został na kolor zielony –częściej spotykany w Polsce był niebieski . Blaszana kabina , w pewien sposób chroniła już kierowcę przed zmiennymi warunkami atmosferycznymi , jednak otwarty tył był dość poważną wadą przy pracach polowych podczas suszy gdyż tamtędy wpadały duże ilości kurzu i pyłu. Supra 50 wytwarzano do 1968 roku kończąc na 150 506 sztukach wyprodukowanych egzemplarzy.

Obok Zetora Super pokazano bardzo ciekawy niewielki ciągniczek gąsienicowy Zetor 2023 , którego maska przypomina znane u nas Zetory 3011 major. Jest to jedna z modyfikacji ciągnika kołowego Zetor 2011. Trzeba wiedzieć , że już w 1960 roku wszedł do produkcji dość nowoczesny model 3011 Major z 3-cylindrowym silnikiem. Był to początek tzw. zunifikowanej rodziny ciągników w ramach , której miały powstawać traktory o mocach od 25 do 45 KM z 2,3,4 cylindrowymi silnikami. W zasadzie wspólną konstrukcją była skrzynia biegów , tylny most , zwolnice, sprzęgło a silniki oparte zostały na tej samej budowie cylindra. W ten sposób obniżono koszt wytwarzania, a na jednej linii montażowej mogły powstawać trzy różne typy ciągników. W 1962 roku pojawił się 4-cylindrowy ciągnik 4011, a rok później 2-cylindrowy 2011. Właśnie obok gąsienicówki 2023 stoi model 2011 , są to ciągniki warte zwrócenia uwagi, gdyż nigdy nie były eksportowane do naszego kraju, a ilość ciągników serii 2011 (z odmianą 2023) zamknęła się w niewielkiej liczbie 7 349 sztuk w 1967 roku. Tą niewielką wystawę kończy Zetor Crystal 12045 z roku 1972 , będący bliźniaczą wersją produkowanego wspólnie z Ursusem modelu 1204.

Rafał Mazur