Prototyp „X” Forda

Dodano dnia: 01/04/2019

Kiedy dokładnie Ford rozpoczął próby z traktorami dokładnie nie wiadomo. Jednakże już w 1905 roku powstał jego pierwszy doświadczalny pojazd rolniczy, który składał się z powszechnie dostępnych podzespołów samochodu Forda.
W 1915 roku Ford inwestuje ponad pół miliona dolarów z prywatnych środków w przedsiębiorstwo pod nazwą „Henry Ford i Syn’. Siedziba firmy zlokalizowana została w Dearborn w stanie Michigan. Do prac konstrukcyjnych nad traktorem zatrudnieni zostali najbardziej utalentowani konstruktorzy zakładów samochodowych, w tym węgierscy inżynierowie Jo Galamb i Eugen Farkas. Prace nad ciągnikiem rozpoczęły się w 1915 roku. Na wiosnę następnego roku przedstawiony został prototyp ukryty pod symbolem roboczym „X”. Była to w pełni nowa konstrukcja, w której najważniejsza innowacją było połączenie silnika, skrzyni biegów i tylnej osi w jeden skręcany śrubami blok. Dzięki czemu tworzyły one sztywny moduł. Wyeliminowało to potrzebę stosowania ramy nośnej, dlatego konstrukcja ta wyróżniała się mniejszym ciężarem i zwartą budową. Mechanizmy przeniesienia napędu ciągnika pracowały w zamkniętej obudowie, dzięki czemu były odporne na zanieczyszczenia. Traktor Farkasa wyprzedzał dość znacznie wyroby innych producentów. Taki sposób budowy ciągnika rolniczego miał również na celu przyspieszenie metod produkcji i obniżenie ceny jednostkowej traktora. Samonośna konstrukcja ciągnika Forda stała się podstawą budowy późniejszych konwencjonalnych ciągników na całym świecie.
Prototypowy ciągnik Forda napędzany był doskonale dobranym wolnoobrotowym benzynowym silnikiem „Herkules” przekazującym napęd na prostą, dwubiegową skrzynię biegów. Duży moment obrotowy tylnych kół uzyskano dzięki zastosowaniu przekładni ślimakowej.
W 1916 roku na bazie prototypu „X” za sprawą inżyniera Farkasa zbudowano kolejnych 16 traktorów zawierających różne rozwiązania podzespołów. W wyniku tych prób wprowadzony został dodatkowy 3 bieg w skrzyni przekładniowej, natomiast wałek i ślimak atakujący koło talerzowe dyferencjału zamiast na górze osadzony został na samym dole skrzyni tylnego mostu. W celu poprawienia trwałości przekładni ślimakowej zastosowano fosforowo – brązowy skład materiału koła talerzowego.
Reszta była genialnie prosta. Układ zapłonowy ciągnika zapożyczono z samochodu Ford T. Prąd dostarczała prądnica zespolona na kole zamachowym. Na jego brzegu znajdowało się 16 podkówkowych magnesów pracujących naprzeciw 16 miedzianym szpulom elektromagnetycznym zamocowanym na obudowie bloku koła zamachowego. Była to swego rodzaju duża i wydajna prądnica. W pierwszych mokrych filtrach powietrza stosowano płuczkę wodną.
Podczas testów podjęto również próbę określenia zużycia paliwa, dlatego do baku nalewano rozmaite gatunki paliw. Traktor pracował miedzy innymi na benzynie, nafcie i oleju napędowym jak i również na bio-alkoholu. W pomiarach mocy silnik Hercules napędzający traktor osiągał moc około 20KM.
W 1916 roku na prośbę rządu Wielkiej Brytanii wysłano dwa egzemplarze celem sprawdzenia ich przydatności do kampanii ornej. Ciągniki Forda zostały ocenione bardzo wysoko, zwłaszcza dość korzystnie wypadał stosunek mocy do wagi oraz siła uciągu. Niska cena jaką zaoferował Ford na swoje wyroby zaowocowała zamówieniem brytyjskiego rządu na 6000 sztuk. Niniejsze zamówienie zapoczątkowało udaną serię traktorów Fordson „F” budowanych w zakładach Forda w USA, Irlandii i Anglii ze zmianami do 1945 roku.

Rafał Mazur